Ngày 04/10/2021, Tạp chí Luật sư Việt Nam đã có bài viết: “Cần làm rõ việc Công ty IMEX phản ánh bị đối tác chiếm đoạt tài sản?”. Tuy nhiên, đến ngày 01/11/2021, ông Hoàng An Biên (Giám đốc Công ty IMEX thời điểm năm 2020) cho biết sự việc lại theo chiều hướng khác. Ông Biên tố cáo ông Bùi Kiên, Giám đốc Công ty Đức Châu về hành vi mua bán hóa đơn, hành vi trốn thuế. Vụ việc đã được Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thụ lý điều tra làm rõ theo quy định của pháp luật.
Trở lại vụ việc, Dự án đường ống dẫn khí Nam Côn Sơn 2 do Tổng thầu là Công ty LILAMA thực hiện thi công một số hạng mục công việc, theo đó Công ty LILAMA ký 2 hợp đồng với nhà thầu phụ là Công ty Đức Châu. Công ty Đức Châu ký nhiều hợp đồng thi công với Công ty IMEX về việc thi công một số hạng mục thuộc Dự án. Công trình đã hoàn thành và được khai thác thương mại từ đầu tháng 01/2021.
Tuy nhiên, còn rất nhiều vấn đề pháp lý liên quan đến nhà thầu phụ xuất phát từ việc ông Hồ Hoàng Giang, Giám đốc Công ty IMEX tố giác hành vi của ông Bùi Kiên, Giám đốc Công ty Đức Châu chiếm đoạn tài sản là công trình của Công ty IMEX để thanh toán với Tổng thầu LILAMA và một điểm đáng quan tâm hơn cả là trước đó ông Hoàng An Biên (là Giám đốc của Công ty IMEX thời điểm năm 2020) đã tố cáo đến Công an tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu về hành vi mua bán hóa đơn, trốn thuế của ông Bùi Kiên.
Để làm rõ những vấn đề pháp lý liên quan đến vụ việc trên, Luật sư Ngô Ngọc Diễm cho biết, thứ nhất, về thời hạn giải quyết đơn tố giác, tố cáo tội phạm.
Cụ thể, theo Điều 9 Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC giữa Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Thông tư số 28/2020/TT-BCA ngày 26/3/2020, quy định trình tự, thủ tục tiếp nhận, phân loại, xử lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố của lực lượng công an nhân dân thì trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận được tố giác tội phạm thuộc thẩm quyền giải quyết, Thủ trưởng Cơ quan điều tra trực tiếp tổ chức, chỉ đạo, phân công Điều tra viên, Cán bộ điều tra thuộc quyền thụ lý, giải quyết hoặc ra Quyết định phân công Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra tổ chức, chỉ đạo thụ lý, giải quyết và thông báo bằng văn bản cho Viện Kiểm sát cùng cấp hoặc Viện Kiểm sát có thẩm quyền.
Đối với tố giác tội phạm sau khi tiếp nhận đã rõ về dấu hiệu của tội phạm, đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự thì cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và thực hiện trình tự, thủ tục theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, không phải ra quyết định phân công giải quyết tố giác tội phạm.
Trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận được tố giác tội phạm thuộc thẩm quyền giải quyết, cấp trưởng cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra quy định tại khoản 2 Điều 35 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 trực tiếp chỉ đạo việc thụ lý, giải quyết tố giác tội phạm, phân công cán bộ điều tra thuộc quyền hoặc ra Quyết định phân công cấp phó trong việc thụ lý, giải quyết tố giác tội phạm và thông báo bằng văn bản cho Viện Kiểm sát cùng cấp hoặc Viện Kiểm sát có thẩm quyền.
Đối với tố giác tội phạm sau khi tiếp nhận đã rõ về dấu hiệu của tội phạm, đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự thì cấp trưởng ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và thực hiện trình tự, thủ tục theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, không phải ra quyết định phân công giải quyết tố giác tội phạm...
Mặt khác, theo Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về thời hạn, thủ tục giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, quy định: Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giá tội phạm. Trường hợp vụ việc bị tố giác có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác có thể kéo dài nhưng không quá 2 tháng. Trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định tại khoản này thì Viện trưởng Viện Kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện Kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 2 tháng.
"Như vậy, thời gian tối đa để giải quyết tố giác tội phạm là 4 tháng 20 ngày. Chậm nhất là 5 ngày trước khi hết thời hạn kiểm tra, xác minh quy định tại khoản này, cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra... Kết thúc quá trình giải quyết tố giác tội phạm, cơ quan đã thụ lý, giải quyết phải ra một trong các quyết định sau: Quyết định khởi tố vụ án hình sự; Quyết định không khởi tố vụ án hình sự; Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Có thể thấy, cơ quan Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cần phải khẩn trương ra kết luận vụ việc theo đúng quy định của pháp luật hiện hành", Luật sư nêu ý kiến.
Vấn đề thứ hai, theo Luật sư Diễm, ông Hồ Hoàng Giang và ông Hoàng An Biên tố giác nhiều hành vi của ông Bùi Kiên vi phạm pháp luật, có thể được xem xét dưới góc độ như sau:
Hành vi trốn thuế: Trốn thuế là hành vi khai báo gian dối trong sản xuất, kinh doanh để không phải đóng thuế hoặc đóng mức thuế thấp hơn nhiều so với mức phải đóng. Hành vi này xâm phạm quy định của Nhà nước về thuế làm suy giảm đến ngân sách Nhà nước.
Trong vụ việc này, Công ty Đức Châu có ký hợp đồng thi công với Công ty IMEX điều đó thể hiện giữa các bên đã thể hiện ý chí của mình và trên thực tế có những hoạt động kinh tế với nhau. Tuy nhiên, việc Công ty Đức Châu không nghiệm thu nhưng lại dùng sản phẩm là công trình của IMEX để nghiệm thu với chủ đầu tư và sử dụng chứng từ của đối tác không có hoạt động kinh tế với Công ty này nhằm hợp thức hóa chứng từ đầu vào trong việc kê khai thuế sẽ dẫn đến việc khai báo thuế sẽ không được trung thực.
Nếu hành vi này đã bị tố giác và cơ quan công an thụ lý thì có thể xem xét hành vi ứng với tội danh trốn thuế, tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Hành vi mua bán hóa đơn: Hành vi in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước xâm phạm tới chế độ quản lý của Nhà nước đối với các loại hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước. Đối tượng tác động của tội phạm bao gồm các loại hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách do Nhà nước thống nhất phát hành.
Đối với vụ việc, ông Hoàng An Biên tố giác hành vi mua bán hóa đơn của ông Bùi Kiên bắt nguồn từ việc ông Bùi Kiên, Giám đốc Công ty Đức Châu ký hợp đồng thi công với Công ty IMEX và 24 nhà thầu phụ là đơn vị thi công trực tiếp. Công ty Đức Châu đã dùng sản phẩm công trình hoàn thành của Công ty IMEX thanh toán với tổng thầu nhưng không sử dụng chứng từ của Công ty IMEX cung cấp mà sử dụng hóa đơn chứng từ của đơn vị khác không có hoạt động kinh tế với Công ty Đức Châu.
Được biết, chứng từ của hợp đồng mà Công ty IMEX ký với 24 nhà thầu thứ cấp vẫn còn lưu giữ ở Công ty IMEX, như vậy nếu Công ty Đức Châu mua hóa đơn để hợp thức hóa đầu vào của những đơn vị không có giao dịch thực tế đã vi phạm vào Điều 23 Thông tư số 39/2014/TT-BTC quy định về hành vi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp và Điều 203 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội “In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước”.
Hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản: Thông qua việc giao kết hợp đồng vay, mượn, thuê, khoán tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả. Trong vụ việc này, ông Hồ Hoàng Giang gửi phản ánh đến Tạp chí Luật sư Việt Nam cho rằng ông Bùi Kiên thông qua Hợp đồng thi công được ký kết giữa Công ty Đức Châu và Công ty IMEX, do tin tưởng vào dự án và hợp đồng ký kết có hiệu lực giữa các bên nên Công ty IMEX và 24 nhà thầu phụ đã bỏ vốn ra thi công. Tuy nhiên, Công ty IMEX không được ông Bùi Kiên, Giám đốc Công ty Đức Châu nghiệm thu nhưng Công ty Đức Châu lại lấy công trình đó thanh toán với tổng thầu. Hành vi này có thể được xem xét dưới hành vi của tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” được quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Ngoài ra, ông Hồ Hoàng Giang tiếp tục tố giác hành vi của ông Bùi Kiên đến cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an (C03) là hoàn toàn hợp lý bởi hành vi trốn thuế, mua bán hóa đơn xâm hại trực tiếp đến hoạt động đúng đắn về quản lý kinh tế của nhà Nước. Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an sẽ nghiên cứu đơn tố giác và tài liệu kèm theo xét thấy có dấu hiệu của tội phạm thì lập tức có thể khởi tố vụ án hoặc căn cứ vào quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và Thông tư của Bộ Công an hướng dẫn việc chuyển đơn tố giác đến cơ quan cấp dưới có thẩm quyền thụ lý vụ án.
PV
Cần làm rõ việc Công ty IMEX phản ánh bị đối tác chiếm đoạt tài sản?
