Một vị trí khai thác khoáng sản do Công ty Lilama thực hiện tại xã Đồng Tuyển tháng 8/2013 (Ảnh Báo Lào Cai).
VKSND tỉnh Lào Cai vừa hoàn tất cáo trạng truy tố bị can Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama (Công ty Lilama) về tội “Vi phạm quy định nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” và tội “Rửa tiền”.
Bên cạnh đó, Viện Kiểm sát còn truy tố 7 người khác là lãnh đạo, cán bộ Công ty Apatit Lào Cai về tội “Vi phạm quy định nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”. Các bị can, gồm: Nguyễn Quang Huy, cựu Tổng Giám đốc; Phạm Cao Khiêm, cựu Phó Tổng giám đốc; Nguyễn Ngọc Bích, cựu Chủ tịch HĐTV; Lương Văn Na, cựu Phó Tổng giám đốc; Cao Văn Tham, cựu Phó Phòng Kế hoạch thị trường; Nguyễn Văn Bình, cựu Giám đốc Xí nghiệp 3; Nguyễn Văn Chung, Phó Phòng An toàn lao động, môi trường.
Liên quan vụ việc, cơ quan tố tụng xác định có hành vi vi phạm của nhiều cá nhân thuộc chính quyền tỉnh Lào Cai nên đã khởi tố vụ án “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” để điều tra độc lập.
Các cựu cán bộ, lãnh đạo đã bị khởi tố, gồm: Nguyễn Thanh Dương và Lê Ngọc Hưng, cùng nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Lào Cai; Mai Đình Định, nguyên Bí thư Thành ủy TP. Lào Cai, nguyên Giám đốc Sở TN&MT; Phan Văn Cương, nguyên Phó Giám đốc Sở Công thương.
Theo kết luận điều tra, Công ty TNHH xây dựng thương mại Lilama được cấp giấy chứng nhận đầu tư năm 2009 để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng tại xã Đồng Tuyển, thành phố Lào Cai trên diện tích 3,77ha. Nhưng sau đó, lợi dụng các văn bản trái luật của UBND tỉnh Lào Cai, Nguyễn Mạnh Thừa và đồng phạm "núp bóng" dự án khách sạn để khai thác trái phép quặng Apatit và bán thu lời hàng trăm tỉ đồng.
Cụ thể, Công ty Lilama được cấp giấy chứng nhận đầu tư xây dựng nhà hàng, khách sạn tại xã Đồng Tuyển vào năm 2009 với diện tích 3,77ha.
Dự án khách sạn, nhà hàng 3,77ha này sau đó được xác định cấp trùng vào khai trường 18. Ngày 27/01/2010, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Nguyễn Văn Vịnh ký Quyết định số 212/QĐ-UBND thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư đã cấp cho Công ty Lilama thực hiện dự án nhà hàng khách sạn.
Trên cơ sở kiến nghị của Công ty Lilama về việc thanh toán chi phí giải phóng mặt bằng, ngày 20/5/2011, UBND tỉnh Lào Cai đã có Văn bản 1253/UBND-CN với nội dung giao Sở KH&ĐT đôn đốc Công ty Apatit Việt Nam thanh toán các khoản chi phí hợp lệ cho Công ty Lilama và xem xét lại các vấn đề còn vướng mắc của dự án, đề xuất biện pháp giải quyết dứt điểm vụ việc.
Ngày 22/6/2011, Sở KH&ĐT tỉnh Lào Cai đã có Văn bản số 802/SKH-TĐ đề xuất UBND tỉnh Lào Cai “yêu cầu Công ty TNHH một thành viên Apatit Việt Nam thanh toán các khoản chi phí mà Công ty TNHH XD và TM Lilama đã triển khai”.
Tháng 7/2011, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ban hành Văn bản 1744/UBND-CN giao diện tích 3,77 ha làm dự án cho Công ty Apatit Việt Nam quản lý, sử dụng theo quy hoạch Apatit.
Ngày 11/4/2012, UBND tỉnh Lào Cai có Văn bản số 839/UBND-CN đồng ý tạm giao cho Công ty Apatit Việt Nam tổ chức bảo vệ quặng Apatit trong phạm vi 3,77 ha; giao Công ty tiến hành cải tạo mặt bằng khu mỏ để xử lý nguy cơ gây sạt lở đất đá. “Trong quá trình cải tạo mặt bằng nếu khối lượng san gạt có kèm theo khoáng sản thì cho phép Công ty Apatit Việt Nam được thu hồi và vận chuyển để quản lý và sử dụng theo quy định”.
Văn bản số 839/UBND-CN UBND tỉnh Lào Cai xác định đây là mỏ quy mô lớn, nằm trong quy hoạch khoáng sản của cả nước, thẩm quyền cấp phép khai thác là của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Sau khi UBND tỉnh Lào Cai ban hành Văn bản số 839/UBND-CN, ngày 12/4/2012 Công ty Apatit Việt Nam và Công ty Lilama đã ký Hợp đồng kinh tế số 366A phối hợp thu hồi quặng trong phạm vi 3,77ha.
Trong thời gian thực hiện hợp đồng kinh tế nêu trên, tháng 5/2012, Nguyễn Mạnh Thừa ký văn bản gửi UBND tỉnh Lào Cai đề nghị cấp lại chứng nhận đầu tư cho dự án xây nhà hàng, khách sạn đã bị thu hồi trước đó.
Theo đó, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Văn bản 2160/UBND-CN, ngày 02/8/2012 đồng ý chủ trương để công ty Apatit Việt Nam chuyển giao và cho phép Công ty Lilama tận thu quặng.
Tháng 12/2012, tỉnh Lào Cai quyết định cấp lại chứng nhận đầu tư cho Công ty Lilama thực hiện dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn trên diện tích 3,77ha. Đồng thời cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với phần diện tích nêu trên cho Công ty Lilama thời hạn đến năm 2062.
Sau khi được phép xây nhà hàng khách sạn, Nguyễn Mạnh Thừa đưa máy móc vào thi công. Tháng 4/2013, phát hiện có quặng tại dự án Công ty Lilama đã báo cáo bằng văn bản gửi UBND tỉnh Lào Cai. Đồng thời, đề nghị cho phép Công ty Lilama thu gom và chuyển giao cho công ty Apatit Việt Nam quản lý, sử dụng.
Ngày 20/5/2013, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Văn bản 1717/UBND-CN với nội dung cho phép công ty Lilama thu gom và thống nhất với Công ty Apatit để quản lý.
Căn cứ Văn bản 1717/UBND-CN của UBND tỉnh Lào Cai, tháng 6/2013, Công ty Lilama và Công ty Apatit ký hợp đồng kinh tế số 446A để Công ty Apatit mua lại quặng của Công ty Lilama thuộc dự án khách sạn, nhà hàng.
Theo cáo trạng, lợi dụng các Văn bản 2160/UBND-CN và Văn bản 1717/UBND-CN của UBND tỉnh Lào Cai cùng các văn bản, hợp đồng liên quan, từ năm 2013 đến 2015, Nguyễn Mạnh Thừa và đồng phạm đã khai thác hơn 1,5 triệu tấn quặng, thu về trên 484 tỉ đồng.
Kết luận giám định tư pháp khẳng định, Văn bản 2160/UBND-CN của UBND tỉnh Lào Cai không phải là giấy phép khai thác khoáng sản hay tận thu khoáng sản; Văn bản 1717/UBND-CN của UBND tỉnh để khai thác, tận thu, thu gom và tiêu thụ quặng là trái phép.
Theo cáo trạng, để hợp thức hóa nguồn tiền thu được từ việc khai thác quặng Apatit trái phép, Nguyễn Mạnh Thừa đã thỏa thuận với 12 cá nhân để cho Thừa mượn tài khoản chuyển nhờ số tiền thu được từ việc bán quặng vào tài khoản các cá nhân này, khi thanh toán xong sẽ trả lại cho Thừa.
Khi được các cá nhân đồng ý, Nguyễn Mạnh Thừa chỉ đạo các kế toán của Công ty Lilama lập các hợp đồng, biên bản nghiệm thu để nâng khống giá cước vận chuyển quặng, đất đá và nâng khống khối lượng đất đá.
Theo điều tra, từ năm 2013-2015, Thừa chỉ đạo thực hiện chuyển tiền từ tài khoản Công ty Lilama đến tài khoản 12 cá nhân với tổng số tiền hơn 182 tỉ đồng. Trong đó, hơn 5,6 tỉ đồng là tiền cước vận chuyển quặng, đất đá thực tế 12 cá nhân được nhận. Số tiền hơn 177 tỉ đồng còn lại là tiền nâng khống giá cước vận chuyển đất đá, quặng và khối lượng vận chuyển khoáng sản.
Sau khi 12 cá nhân nhận được tiền vào tài khoản đã cùng kế toán của Công ty Lilama rút tiền mặt về đưa cho Thừa hoặc nộp vào tài khoản cá nhân của Nguyễn Mạnh Thừa.
PV
Một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện về hình phạt tử hình theo pháp luật Việt Nam
